بعد از شیمی درمانی | مراقبت های بعد از دوره شیمی درمانی
بعد از شیمی درمانی : مراقبت های بعد از شیمی درمانی چیست ؟ بعد از پایان دوره های شیمی درمانی چه باید کرد ؟ در اینجا با مقاله ای درباره بهداشت و سلامت ، مراقبت های بعد از شیمی درمانی در خدمت شما هستیم. با ما همراه باشید.
عوارض بعد از شیمی درمانی
مراقبت بعد از شیمی درمانی را بهتر یاد بگیریم
بعد از شیمی درمانی ، شما به عنوان فردی که با بیماری سرطان مبارزه کرده است، تمایل دارید که خیلی زود سلامتی کامل خود را بازیابید. توصیه‌هایی که برای بهبود سلامت بازماندگان سرطان وجود دارد خیلی متفاوت از دیگر افراد نخواهد بود؛ مثل:
• لزوم انجام ورزش منظم
• داشتن یک رژیم غذایی متعادل
• حفظ وزن در محدوده نرمال
• داشتن خواب کافی و خوب
• کاهش استرس
• اجتناب از مصرف سیگار و الکل
تحقیقات همچنین تأثیر ارتباط بیماران سرطانی با هم بر بهبود روند شیمی درمانی را نشان داده‌اند؛ که توجه به این نکات نیز می‌تواند تا حدود زیادی در بهبود فرایند درمان مؤثر باشد.
مسئله‌ای که در مورد بیماران سرطانی وجود دارد این است که در طول درمان و یا مدتی بعد از شیمی درمانی ، سیستم ایمنی بدنشان ضعیف شده و سلول‌های خونی که بدن را در مقابل بیماری، عفونت و خونریزی بیش از حد محافظت می‌کنند، کاهش می‌یابند.
بنابراین بعد از شیمی درمانی خطر ابتلا به عفونت، خونریزی و مشکلات پوستی افزایش پیدا می‌کند؛ ممکن است در این دوران شما دچار زخم‌های دهانی، ناراحتی معده و اسهال شوید؛ و یا ممکن است خیلی زود خسته شوید و اشتهای شما کاهش یابد.
کاری که شما باید بعد از شیمی درمانی انجام دهید این است که از خود در برابر مشکلات ذکر شده در بالا مراقبت کنید؛ در ادامه این مقاله با این اصول آشنا خواهید شد:
مراقبت از دهان ، بعد از شیمی درمانی
به خوبی از دهان خود مراقبت کنید؛ شیمی درمانی می‌تواند باعث ایجاد خشکی یا زخم دهان شود. این حالت می‌تواند باکتری‌های دهان شما را افزایش دهد. باکتری‌ها نیز می‌توانند باعث عفونت دهان و یا حتی سایر قسمت‌های بدنتان شوند.
برای مراقبتهای بعد از شیمی درمانی از دهان خود به موارد زیر توجه کنید:
• دندان‌ها و لثه‌تان را ۲ تا ۳ بار در روز هر بار به مدت ۲ تا ۳ دقیقه بشویید. از مسواک‌های نرم استفاده کنید.
• اجازه دهید مسواکتان بین هر بار استفاده در معرض هوا کاملاً خشک شود.
• از خمیر دندان‌های حاوی فلوراید استفاده کنید.
• یکبار در روز از نخ دندان استفاده کنید.
• دهان خود را چهار بار در روز با آب نمک و یا محلول حاوی جوش شیرین بشویید. (یک قاشق چای خوری نمک و یک قاشق چای خوری جوش شیرین را در ۲۴۰ میلی لیتر آب حل کنید و از آن برای شستشوی دهان استفاده کنید).
• از دهان شویه‌های حاوی الکل استفاده نکنید.
• برای مراقبت از لب‌های خود از محصولاتی استفاده کنید تا از خشک شدن و ترک خوردن لب‌ها پیشگیری کنید.
• اگر دچار زخم‌های جدیدی در دهان شدید، یا درد شدیدی را در این ناحیه احساس کردید حتماً به پزشک مراجعه کنید.
• از خوردن غذاها و نوشیدنی‌های حاوی قند زیاد اجتناب کنید و ترجیحاً محصولات بدون قند را امتحان کنید. به علاوه اینکه افزایش مصرف قند با افزایش سرطان نیز ارتباط دارد.
برای مراقبتهای بعد از شیمی درمانی حواستان به لوازم دندانپزشکی که استفاده می‌کنید، مانند دندان مصنوعی، پروتزها و غیره باشد:
• اگر از دندان مصنوعی استفاده می‌کنید، آن‌ها را فقط هنگام غذا خوردن در دهانتان قرار دهید. خصوصاً این کار را برای ۳ تا ۴ هفته اول پس از شیمی درمانی رعایت کنید.
• دندان‌های مصنوعی خود را حداقل دو بار در روز بشویید؛ این کار را به خوبی انجام دهید.
• برای کشتن میکروب‌ها، زمانی که از دندان‌های مصنوعی خود استفاده نمی‌کنید آن‌ها را با یک محلول ضد باکتری به خوبی شستشو دهید.
مراقبتهای بعد از شیمی درمانی برای جلوگیری از عفونت
باید مراقب باشید تا حداقل یکسال پس از شیمی درمانی دچار عفونت نشوید؛ چون به نفع شما نخواهد بود.
شکل صحیح خوردن و نوشیدن را در طول شیمی درمانی رعایت کنید:
• از خوردن یا نوشیدن چیزهایی که ممکن است خراب یا فاسد شده باشند خودداری کنید.
• اطمینان حاصل کنید که آبی که مصرف می‌کنید کاملاً سالم است.
عوارض شیمی درمانی برای اطرافیان
• با نحوه صحیح طبخ غذا برای حفظ کیفیت آن و اصول نگه‌داری صحیح از مواد غذایی آشنا شوید.
• هنگام غذا خوردن در بیرون از منزل مراقب باشید. از خوردن سبزیجات خام، گوشت، ماهی یا هر چیز دیگری که از سلامت آن مطمئن نیستید خودداری کنید.
دست‌های خود را مکرراً با آب و صابون بشویید؛ خصوصاً در مواقع زیر:
• پس از بازگشتن به منزل
• پس از دست زدن به مایعات بدن مانند مخاط یا خون
• پس از تغییر پوشک بچه‌ها
• قبل از دست زدن به غذا
• پس از استفاده از تلفن
• پس از انجام کارهای خانه
• پس از رفتن به حمام
موارد دیگری برای پیشگیری از عفونت بعد از شیمی درمانی می‌بایست انجام دهید عبارت‌اند از:
• خانه خود را تمیز نگه دارید.
• از مکان‌های مملو از جمعیت در دوران بعد از شیمی درمانی دور بمانید.
• از کسانی که به دیدار شما می‌آیند بخواهید که در صورت ابتلا به سرما خوردگی حتماً از ماسک استفاده کنند.
• بعد از شیمی درمانی از انجام دادن کارهای باغبانی و سایر کارهایی که در بیرون از منزل و در محیط‌های غیر بهداشتی نیاز به انجام آن‌هاست ترجیحاً خودداری کنید.
در صورتی که حیوان خانگی دارید باید یکسری موارد را بعد از شیمی درمانی حتماً رعایت نمایید:
• اگر گربه دارید، آن را در داخل خانه نگه دارید.
• از فرد دیگری بخواهید که هر روز جای گربه‌تان را عوض کند.
• با گربه‌ها بازی نکنید. چراکه هرگونه چنگ یا گزش گربه‌ها می‌تواند باعث انتقال عفونت به شما شود.
• از نزدیک شدن به توله‌سگ‌ها، بچه‌گربه‌ها و سایر حیوانات بسیار جوان خودداری کنید.
از پزشکتان بپرسید که برای مراقبتهای بعد از شیمی درمانی به چه واکسن هایی نیاز دارید و چه موقع می‌بایست آن‌ها را تزریق کنید. سپس در زمان مناسب نسبت به دریافت آن‌ها اقدام نمایید.
سایر راه‌های مراقبت از خود بعد از شیمی درمانی
دیگر مواردی که برای مراقبت از خود در دوران بعد از شیمی درمانی می‌توانید انجام دهید عبارت‌اند از:
• استفاده از کلاه خنک کننده برای کاهش ریزش مو بعد از شیمی درمانی
• در صورتی که کاتتر PICC (کاتتر ورید مرکزی تعبیه‌شده از راه محیطی) در بدن شما کار گذاشته شده است، از پزشک خود یاد بگیرید چگونه از آن مراقبت کنید.
• اگر تعداد پلاکت خون شما بعد از شیمی درمانی هنوز پایین است، باید یاد بگیرید در طول شیمی درمانی و بعد از آن چگونه از خونریزی جلوگیری کنید.
• با انجام پیاده‌روی سعی کنید تا حدودی فعال باشید و به مرور زمان زمان پیاده‌روی خود را بر حسب میزان انرژی و توان بدنی خود افزایش دهید.
• برای حفظ وزن خود و بازگشت آن به محدوده نرمال بعد از شیمی درمانی ، میزان مناسبی پروتئین و کالری دریافت نمایید.
• از پزشک خود بخواهید که مکمل مناسبی را به شما معرفی کند تا مواد مغذی مورد نیاز بدنتان را به حد کافی دریافت کنید.
• مراقب باشید زمانی که در معرض نور خورشید هستید از کلاه‌های لبه‌دار و کرم‌های ضد آفتاب با SPF 30 یا بالاتر استفاده کنید.
• سیگار نکشید.
• در رژیم غذایی خود از مواد غذایی ضد سرطان استفاده کنید؛ مثلاً گوجه فرنگی ضد سرطان پوست است، می‌توانید بیشتر از آن استفاده کنید.
پیگیری وضعیت سلامتی خود بعد از شیمی درمانی
شما قطعاً نیاز خواهید داشت که به طور منظم با پزشک و تیم مراقبتهای بعد از سرطان دیدار داشته باشید و وضعیت سلامت خود را با کمک آن‌ها بررسی نمایید.
چه زمانی بعد از شیمی درمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
داروهای شیمی درمانی نه تنها به عنوان روش درمانی اصلی در بسیاری از سرطان‌ها به کار می‌رود، گاهی حتی داروهای شیمی درمانی برای جلوگیری از عود مجدد سرطان هایی چون سرطان سینه که با جراحی درمان شده‌اند، استفاده می‌شوند؛
با این وجود داروهای شیمی درمانی هم مثل سایر داروهای شیمیایی مضرات خاص خودش را دارد و نیاز به مراقبت های بعد از شیمی درمانی دارد. بسیار مهم است که بعد از مصرف این داروها ، مشاهده هریک از علائم زیر را به پزشک یا تیم مراقبت های بعد از سرطان گزارش دهید:
• داشتن علائم عفونت، مانند تب بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد، لرز یا عرق
• اسهال طولانی مدت و یا همراه با خونریزی
• تهوع و استفراغ شدید
• ناتوانی در خوردن یا نوشیدن
• ضعف شدید
• قرمزی، تورم و یا چرک کردن محل‌های تحت درمان
• ایجاد بثورات پوستی جدید یا شدت یافتن آن
• زردی
• درد در ناحیه شکم
• داشتن سردردهای شدید و طولانی مدت
• داشتن سرفه‌ای که بهبود نمی‌یابد و یا بدتر می‌شود
• سخت شدن تنفس در هنگام استراحت یا هنگام انجام کارهای ساده
• سوزش در زمان ادرار
• خونریزی‌های بدون دلیل
• داشتن نشانه‌های واکنش آلرژیک مانند تورم، خارش شدید یا خس‌خس سینه
تغذیه مناسب برای شیمی درمانی
با توجه به کاهش اشتهای بیماران سرطانی که نتیجه آسیب جداره داخلی دستگاه گوارش پس از انجام این دوره درمانی است، افراد باید بیشتر ازغذاهای سبک نظیر سوپ و آش و میوه‌های حاوی آنتی اکسیدان استفاده کنند.
دکتر احمد روان پارسا متخصص خون و انکولوژی در این باره گفت: در درمان سرطان با توجه به اندازه تومور و میزان پیشرفت آن، از روش‌های سنتی جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی یا ترکیبی از این روش ها استفاده می‌شود.شیمی درمانی مجموع سه یا چهار داروست که با حمله به سلول‌های سرطانی، آن ها را از بین میبرد اما به دلیل سمی بودن و تماس با سایر بافت‌های بدن به نقاط سالم از جمله سیستم ایمنی نیز آسیب می رساند و در نتیجه بدن توانایی مقابله با ویروس‌ها و باکتری‌ها را از دست می دهد.
آسیب سلول‌های داخلی دستگاه گوارش با کم اشتهایی و جذب نشدن کامل غذای مصرفی توسط بدن همراه است که با پایین آمدن سطح انرژی، ضعف و بی حالی در فرد و در نتیجه کاهش وزن را در پی دارد. بدن باید در این دوران از رژیم غذایی سبک از قبیل مایعات بیشتر استفاده کند تا بتواند مواد غذایی را به سرعت جذب و انرژی مورد نیاز بدن را تامین کند.
به بیمارانی که شیمی درمانی می‌شوند به جای استفاده از پنج وعده غذا در روز، هر دو ساعت، یک وعده غذایی سبک و به میزان کم توصیه می‌شود. وی با بیان این که نمک موجود در غذا باعث بالا رفتن حجم آب در بدن و افزایش میزان خون و در نتیجه افزایش فشار خون می‌شود، افزود: از مصرف غذاهای شور، اسیدی و قلیایی در این گروه از بیماران باید به صورت جدی پرهیز شود. بهترین PH غذایی برای بیماران سرطانی تحت درمان با شیمی درمانی بین ۶ تا ۷٫۵ است.
مراقبت بعد از دوره های شیمی درمانی
بعد از شیمی درمانی | مراقبت های بعد از دوره شیمی درمانی
منبع : ایسنا / سیمرغ / دکترسوشا
