روی چیست ؟ علائم کمبود یا ازدیاد روی در بدن را بدانید

روی یکی از عناصر بسیار مهمی است که کمبود آن اختلالات جدی را به بدن وارد میکند. در اینجا با عنصر روی ، علائم کمبود روی و مواد غنی دارای روی و همچنین موارد منع مصرف ( ازدیاد روی ) آشنا می شویم.

علائم کمبود یا ازدیاد روی در بدن را بدانید

زینک یا روی به چه دردی می‌خورد؟

همان‌طور که گفتیم روی یکی از ضروری‌ترین عناصر مغذی برای سلامت انسان است. این عنصر در واکنش‌های ایمنی بدن شرکت داشته و باعث بهبود عملکرد لنفوسیت‌های T یا همان گلبول‌های سفیدی می‌شود که با عفونت‌ها مقابله می‌کنند. خواص ضد پیری این عنصر مغذی باعث بهبود بافت پوست می‌شود. بنابراین به التیام و ترمیم زخم‌ها، جراحات و سوختگی‌های پوست کمک می‌کند و در صورت بروز درماتوز (بیماری پوستی) موثر عمل می‌کند. باید بدانید که برای داشتن موها و ناخن‌های سالم به روی نیاز دارید.

در واقع کمبود این عنصر باعث ریزش مو و شکنندگی ناخن‌ها می‌شود. روی به بهبود باروری مردها کمک می‌کند و مانع از بروز اختلالات نعوظی می‌شود. علاوه بر این به پیشگیری از آدنوم پروستات (بزرگی خوش‌خیم پروستات) نیز کمک می‌کند. از آنجایی که روی باعث تحریک سنتز انسولین می‌شود در تنظیم و کنترل قند خون بیماران مبتلا به دیابت نیز موثر عمل می‌کند.

این عنصر مغذی به کنترل سیستم عصبی و مقابله با خستگی کمک می‌کند. میزان نیاز روزانه‌ی آقایان به این عنصر ۱۵ میلی‌گرم، برای خانم‌های بالغ ۱۴ میلی‌گرم، برای خانم‌های باردار ۱۵ میلی‌گرم و برای خانم‌های شیرده ۱۸ میلی‌گرم تخمین زده شده است. نوجوانان به ۱۳ میلی‌گرم، کودکان یک تا ۳ سال به ۱۰ میلی‌گرم و کودکان بین ۴ تا ۱۲ سال به ۱۲ میلی‌گرم و نوزادان به ۵ میلی‌گرم روی در روز نیاز دارند.

کمبود روی با بدن چه می‌کند؟

کمبود این عنصر علائم زیادی بروز می‌دهد. از بین علائم رایج و آزاردهنده‌ی آن می‌توان به خستگی عمومی بدن، آسیب‌پذیری و حساسیت زیاد بدن نسبت به بیماری‌های عفونی، خشکی پوست، ریزش مو و همچنین بروز اختلالات نعوظی در آقایان اشاره کرد.

مواد غذایی سرشار از روی یا زینک

جگر گوساله

منبع اصلی روی صدف خوراکی است؛ اما خوردن این مواد غذایی در اسلام حرام می‌باشد. بنابراین لازم هست که با مصرف مواد غذایی دیگر به فکر تأمین روی مورد نیاز بدن باشید. جگر گوساله یکی از منابع خوب روی است. هر ۱۰۰ گرم از این ماده‌ی غذایی تأمین‌کننده‌ی ۹ میلی‌گرم روی می‌باشد. بهتر است که جگر را به‌صورت بخارپز، کباب شده و یا داخل ماهیتابه پخته و میل کنید. می‌توانید هر هفته یا دو هفته یک‌بار از این ماده‌ی غذایی مصرف کنید. گوشت گوساله نیز یکی از منابع روی است. هر ۱۰۰ گرم از این گوشت حدود ۳ میلی‌گرم روی به بدن می‌رساند.

گوشت گاو

هر ۱۰۰ گرم از این گوشت حاوی ۶ میلی‌گرم روی است. بنابراین می‌توان گوشت گاو را یکی از منابع خوب روی دانست. توصیه می‌کنیم قسمت‌های کم‌چرب گوشت را انتخاب کنید. به عقیده‌ی متخصصان مصرف یک تا دو بار گوشت در هفته یعنی به‌اندازه‌ی ۵۰۰ گرم گوشت در هفته کافی است. نتایج بررسی‌های متعدد نشان می‌دهند که بین مصرف زیاد گوشت قرمز و ابتلا به سرطان روده ارتباط وجود دارد.

عدس

در بین حبوبات عدس و لوبیا سفید جزو منابع خوب روی به حساب می‌آیند. هر ۱۰۰ گرم از این مواد غذایی حاوی ۵٫۵۰ میلی‌گرم روی است. لپه نیز از این عنصر مغذی بی‌نصیب نیست. هر ۱۰۰ گرم لپه حدود ۳ میلی‌گرم روی به بدن می‌رساند. گیاهخواران می‌توانند برای تأمین روی مورد نیاز خود به این مواد غذایی اعتماد کنند. به‌طورکلی حبوبات جایگزین‌های خوبی برای گوشت قرمز محسوب می‌شوند.

بااین‌حال باید بدانید که این مواد غذایی در حین حال حاوی اسید فیتیک هستند که مانع از جذب کامل روی می‌شود. در واقع باید گفت که روی موجود در مواد غذایی گیاهی کمتر از روی موجود در مواد غذایی حیوانی جذب بدن می‌شود. توصیه می‌کنیم عدس را به سالادهایتان اضافه کنید. مصرف عدسی نیز روش خوبی برای جذب روی است. خوشبختانه عدس و به‌طورکلی حبوبات کالری کمی داشته و سرشار از فیبر هستند.

نان کامل

نان تهیه‌شده از گندم کامل در هر ۱۰۰ گرم ۵ میلی‌گرم روی به بدن می‌رساند. اما ازآنجایی‌که این روی نیز جزو منابع گیاهی است کمتر جذب بدن می‌شود. توجه داشته باشید که جوش شیرینی که به خمیر زده باشد مانع از جذب کامل روی می‌شود. از نان‌هایی استفاده کنید که از خمیرمایه‌های طبیعی برای آماده کردن خمیر استفاده می‌شود. هر چه مدت فرایند تخمیر خمیر طولانی باشد میزان اسید فیتیک که مانع از جذب روی می‌شود کاهش پیدا می‌کند. به نظر می‌رسد غنی‌سازی نان با روی نیز یکی از روش‌های مقابله با کمبود روی در بین مردم باشد

زرده‌ی تخم‌مرغ

زرده‌ی تخم مرغ علاوه بر پروتئین و ویتامین حاوی میزان قابل‌توجهی روی نیز می‌باشد. هر ۱۰۰ گرم از این ماده‌ی غذایی ۴ میلی‌گرم روی به بدن می‌رساند. از نظر ارزش غذایی تخم مرغ نیز جایگزین خوبی برای گوشت محسوب می‌شود. برخلاف باورهای رایج، تخم‌مرغ باعث افزایش کلسترول خون نمی‌شود. توصیه می‌کنیم هر هفته دو تا سه مرتبه تخم‌مرغ به‌صورت آب پز، املت و غیره میل کنید.

جوی دوسر

شما می‌توانید با مصرف یک پیاله جوی دوسر به‌عنوان صبحانه از همان ابتدای صبح روی جذب کنید. آجیل سویا نیز همین خاصیت را دارد. هر ۱۰۰ گرم از این دو ماده‌ی غذایی ۳ میلی‌گرم روی به بدن می‌رسانند. در این مواد غذایی نیز وجود اسیدفیتیک باعث کاهش جذب روی می‌شود اما بااین‌حال مصرف جوی دو سر راه خوبی برای افزایش میزان روی بدن است. می‌توانید از جوانه‌ی گندم نیز برای افزایش میزان این عنصر مغذی بدن استفاده کنید.

شاه‌ماهی و ماهی روغن یا قود

در هر ۱۰۰ گرم از این ماهی‌های روغنی ۲ میلی‌گرم روی وجود دارد. مزیت شاه‌ماهی این است که اندازه‌ی کوچکی دارند و بنابراین حامل فلزات سنگین سمی کمتری هم خواهد بود. این ماهی‌ها سرشار از امگا ۳ ها هستند. توصیه می‌کنیم که هر هفته دو مرتبه از این ماهی‌های چرب میل کنید.

صدف خوراکی

صدف دو کفه‌ایی منبعی غنی از روی است و در هر صدف متوسط حدودا ۵.۳ میلی‌گرم روی یافت می‌شود. پوسته‌ی سخت صدف گرچه سرشار از پروتئین است اما بسیار کم کالری و مملو از ویتامین‌ها و دیگر مواد معدنی از قبیل ویتامینC، ویتامین B12، آهن و سلینیوم می‌باشد. صدف پخته، تن صدف و یا خوراک سرو شده روی صدف را امتحان کنید زیرا چندان مهم نیست چگونه آن را سرو می‌کنید، مهم این است که غذایی خوشمزه میل نموده‌اید که سیستم ایمنی بدن را تا حد زیادی تقویت می‌کند. البته شایعات دال بر آن است که صدف فواید دیگری نیز برای حفظ سلامت دارد.

خرچنگ و خرچنگ دریایی

خرچنگ و خرچنگ دریایی منابعی فوق‌العاده برای تامین روی هستند. هر ۹۰ گرم خرچنگ، البته شاه خرچنگ آلاسکا، ۴۳٪(۶.۵ میلی‌گرم) و خرچنگ دریایی ۲۳٪(۳.۴ میلی‌گرم) روی توصیه‌شده در روز را تامین می‌نماید. انواع خاصی از ماهی‌ها از قبیل ساردین، سالمون، flounder و sole نیز حاوی روی هستند اما مقدار روی آنها بسیار کم‌تر از خرچنگ و خرچنگ دریایی است. تنوع گسترده‌ایی از غذاهای دریایی به رژیم‌‌های غذایی تامین سلامت قلب اضافه می‌گردد و بالطبع با روی موجود در آنها قلبی تپنده‌تر را برایتان به ارمغان می‌آورند!

بهترین زمان مصرف قرص زینک

گوشت قرمز و ماکیان

گوشت گوساله و مرغ فقط حاوی پروتئین نیستند بلکه منابعی مفید برای تامین روی نیز به حساب می‌آیند. برای جذب حداکثر مواد مغذی آنها گوشت گوساله‌ی جوان که رگه‌های چربی آن خارج شده را برگزینید یا از مرغ بدون پوست استفاده نمائید. فقط ۹۰ گرم مرغ بدون پوستِ کباب‌پز شده می‌تواند روی روزانه‌‌ی افراد را تامین نماید. البته تخم‌مرغ نیز حاوی روی است و یک تخم‌مرغ بزرگ حاوی ۴٪(۰.۶ میلی‌گرم) روی می‌باشد.

حبوبات

برای جذب حداکثری روی و بهره‌گیری از دیگر فواید بنشن، غذاهایی مانند نخود پخته، نخود، عدس، لوبیا سبز و لوبیای سیاه را به وعده‌های غذایی خود بیافزائید. یک چهارم فنجان نخود پخته حاوی ۷٪(۱.۱ میلی‌گرم) روی روزانه است، در عین حال نخود و عدس ۴٪(۰.۶میلی‌گرم)، لوبیا سبز و لوبیا سیاه ۳٪(۰.۵ میلی‌گرم) روی دارند. به طور کلی انواع بنشن بسیار کم‌کالری، سرشار از پروتئین و ویتامین، مواد معدنی و مملو از فیبر هستند.

سبزیجات

آیا می‌دانستید که سبزیجات مغذی مانند قارچ، اسفناج، کلم، کلم بروکلی و سیر حاوی روی هستند و در عین حال ویتامین‌های حیاتی و مواد معدنی را در خود جای داده‌اند؟ یک فنجان سبزیجات خام مانند قارچ و کلم ۲٪(۰.۴میلی‌گرم) روی روزانه‌ی مورد نیاز بدن را تامین می‌کند. افزودن این غذاها به برنامه‌ی روزانه، بی‌آنکه کالری زیادی مصرف نموده باشید، روی فراوانی را برایتان تامین می‌کند.

آجیل و مغزها

آجیل و مغزها از دیگر منابع عالی برای تامین روی محسوب می‌شوند که علاوه بر روی، روح نیز به شما می‌بخشند! ۳۰ گرم تخمه کدو یا هسته‌ی کاج تفت داده شده را درون سالاد خود خرد نمائید که به ترتیب ۱۵٪+(۲.۲ میلی‌گرم) و ۱۲٪ (۱.۸میلی‌گرم) از روی روزانه را در خود دارند. یا یک مشت بادام هندی، گردو یا بادام زمینی را به ماست کم‌چرب یا جودوسر خود بیافزائید. آیا تا به حال دانه‌ی چیا را امتحان کرده‌اید؟ یک قاشق سوپ‌خوری از اینها ۳٪(۰.۵میلی‌‌گرم) از روی روزانه را می‌تواند تامین کند.

غلات کامل

فواید غلات کامل در حفظ سلامت بی‌شمار است. زیرا سرشار از فیبر، ویتامین‌ها، مواد معدنی و درست حدس زدید، روی است. فقط نصف فنجان جو دوسرِ پخته بیش از ۶٪(۰.۹میلی‌گرم) از روی مورد نیاز بدن در روز را تامین می‌کند، حال آنکه برنج قهوه‌ایی پخته ۴٪(۰.۵ میلی‌گرم) و یک برش نان گندم ۳٪(۰.۵ میلی‌گرم) روی دارند. یکی دیگر از غلات کامل که مملو از روی می‌باشد، کوینولاست.

غلات غنی‌شده‌ی صبحانه

غلات صبحانه با برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی از قبیل روی غنی شده‌اند. در کل، یک وعده از آنها ۲۵٪(۳.۸ میلی‌گرم) روی روزانه را فراهم می‌آورد. برچسب پشت محصول را بررسی کنید تا متوجه شوید غلات محبوب صبحانه‌ی شما حاوی چه میزان مواد مغذیست. برای حصول نتیجه‌ی بهتر، غلات صبحانه‌ایی را برگزینید که حداقل حاوی ۵ گرم فیبر باشد و آن را با شیر کم‌چرب یا بدون چربی و میوه‌ی مورد علاقه‌ی خود میل نمائید.

شیر و لبنیات

شیر و ماست علاوه بر اینکه سرشار از کلسیم هستند، بسیار خوشمزه و مملو از روی نیز می‌باشند. یک فنجان شیر کم‌چرب یا بدون چربی ۷٪(۱ میلی‌گرم) روی دارد، در حالی که ۱ فنجان ماست کم‌چرب یا بدون چربی ۱۵٪(۲.۲ میلی‌گرم) از روی روزانه را تامین می‌کند. مقداری شیر کم‌چرب به غلات صبحاته، جودوسر یا اسموتی خود بیافزائید و روی آن هم کمی ماست، کنجد عسلی و میوه‌ی تازه بریزید و سرو نمائید.

شکلات تلخ

چه سورپرایز شیرینی! منبعی از روی بودن یکی دیگر از حقایق جالب درباره‌ی شکلات تلخ است. هرچه تلخ‌تر، بهتر: ۶۰-۶۹٪ از انواع کاکائو‌ها حاوی ۶٪(۰.۹ میلی‌گرم) روی هستند. ممکن است شکلات تلخ به محبوب‌ترین منبع تامین روی برای شما بدل شود، اما باید به خاطر داشته باشید که شکلات تلخ نمی‌تواند به تنهایی نیاز بدن را تامین کند، بعلاوه اینکه باید میزان قند و کالری آن را دقیقا محاسبه نمائید و روزانه فقط یک تکه شکلات میل نمائید.

روی در چه مواد غذایی وجود دارد

روی چیست ؟ علائم کمبود یا ازدیاد روی در بدن را بدانید

منبع : مجله سلامتی – تبیان